Blog

Iedereen eet, heeft voorkeuren en dan is het ook logisch dat er meningen zijn over eten. Ik hoor echter best wel vaak dingen over eten die niet helemaal kloppen of ronduit onzin zijn. Foute aannames kunnen dan in dit geval een gezonde levensstijl in de weg staan en op deze manier hoop ik wat spookverhalen uit de wereld te kunnen helpen.

1. Melk is gezond

Generaties mensen zijn opgegroeid met slogans als “Melk is goed voor elk” en “Melk: de witte motor”. Wat niet alle mensen niet weten is dat dit slogans zijn die bedacht zijn door de Nederlandse Zuivel Organisatie (voorheen het Zuivelbureau), een organisatie die is opgericht door de zuivelindustrie. De promotie van melk begon halverwege de vorige eeuw vanwege een enorm melkoverschot. “Kaas uit het vuistje” en “Frau Antje” zijn andere bekende campagnes van dit bureau. Op deze manier ga je waarschijnlijk toch heel anders denken over zulke slogans. Zo zijn er diverse wetenschappers die denken dat het drinken van melk juist botbreuken veroorzaakt in plaats van dat je er sterke botten van zou krijgen.

De mens is de enige diersoort die (op grote schaal) nog moedermelk drinkt na de babyperiode en dan ook nog van een ander dier! Daarnaast maakt een groot deel van de wereldbevolking (zo’n 90% in sommige Aziatische en Afrikaanse landen) niet het enzym lactase aan, wat nodig is om lactose af te breken. Lactose zit niet alleen in melk en veel melkproducten, maar ook in producten waar je het niet van verwacht zoals brood, snoep of worst.

Daarom vind ik het gezond noemen nogal een hele ruime opvatting.

2. Vet is slecht voor je

Mijn vader is bijna panisch voor vet, alles wat er maar een beetje op lijkt moet gelijk weg; inclusief het mooie (en lekkere) randje om een goede entrecote. Eeuwig zonde, helemaal als je het wegsnijdt vóórdat je het stukje vlees bakt, het draagt bij aan de smaak en smelt voor een groot gedeelte in de pan. Hetzelfde geldt voor kippendij: juist ómdat er wat vet aanzit is het een stuk malser en lekkerder dan een saai stukje kipfilet.

Maar niet alleen smaak is een reden waarom vet niet zo slecht is als sommige mensen geloven. Er zijn diverse onderzoeken die wijzen op het feit dat het eten van vet (uiteraard met mate) je geheugen stimuleert. De BBC heeft zelfs een experiment gedaan (en dat gemaakt tot een documentaire), waarbij een professioneel model (in het bezit van een prima stofwisseling en dito lichaam) een maand lang vetvrij at (dus allerlei light producten en maaltijden van de Weight Watchers): ze begon na een weekje of twee last te krijgen van concentratieproblemen, hoofdpijn en begon dingen te vergeten. Iets wat – volgens de dokter die het experiment begeleidde – had te maken met het tekort aan vet dat ze binnen kreeg.

3. Pakje-zakje kan je iedere dag eten

Ik at vroeger ook wel eens pakje-zakje in mijn studententijd, zo’n doos Knorr Wereldgerechten: lekker makkelijk en je hoeft niet te bedenken wat je die avond gaat eten. Alleen die dingen zijn best wel duur (zo’n €2,30 per pak) en dan moet je nog alles er bij kopen: vlees én groenten. Je betaalt eigenlijk alleen voor het recept en een laf sausje. Zelf koken is leuker, goedkoper en lekkerder.

Het grootste probleem met dit soort convenience food is dat het vol zit met suiker en zout. Suiker omdat we een aangeboren voorkeur hebben voor zoet en zout omdat het de smaak versterkt. Hierdoor krijgen mensen die veel van dit soort “eten” klaar maken 12 tot 15 gram zout binnen, in plaats van de ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) van 3 gram!

Zo’n pakje is dus prima als je een keer even geen inspiratie hebt, maar het moet geen dagelijkse kost worden.

4. Keurmerken zijn te vertrouwen

In Nederland houden we van duidelijkheid: voor bijna elk beroep moet je een diploma hebben, ligt bijna alles in de wet vast  en hebben we een hoop keurmerken. En vooral die laatsten geven een vals gevoel van veiligheid. Zo heb je als het om eten gaat verschillende keurmerken. Bijvoorbeeld: “Ik kies bewust” om aan te duiden of iets gezond is, “Beter leven “ voor het dierenwelzijn en “Max Havelaar” of het hele zaakje wel fairtrade is. Dus als er zo’n keurmerk op zit, moet het wel goed zijn toch? Niet helemaal, want iedere gek kan zijn keurmerk uitgeven:

•  “Ik kies bewust” is in het leven geroepen door o.a. Unilever, Campina en Friesland Foods, allemaal producten van eten. Niet helemaal objectief dus, maar gewoon slagers die hun eigen vlees keuren.
•  “Beter leven” is in het leven geroepen door de dierenbescherming. Prima qua objectiviteit, maar als je gaat kijken naar de voorwaarden wordt het een ander verhaal. Een varken dat een speeltje heeft (bijvoorbeeld een bal aan een touwtje) levert al gauw een ster op. Daar zal hij vast blij mee zijn, maar dat is nu niet het eerste waar ik als consument aan denk als ik de volle mep betaal voor zo’n stukje vlees.
• “Max Havelaar” is een stichting en dus onafhankelijk. Alleen van een fairtrade chocoladereep bleek vrijwel onmogelijk te zeggen of hij daadwerkelijk fairtrade en volgens journalisten van het Nederlands dagblad wisten sommige boeren niet eens dat ze fairtrade waren, omdat Max Havelaar uitsluitend zaken doet met coöperaties. Dus zij hebben geen zicht over de verdeling van het geld dat zij betalen aan de desbetreffende coöperaties.

Wat mij betreft spant het Voedingscentrum de kroon, ze zijn namelijk semi-overheid; de andere helft wordt gesponsord door de industrie. Alleen dat laatste melden ze nooit expliciet in hun reclames. Zo is het voedingscentrum betrokken bij het eerder genoemde “Ik kies bewust”  keurmerk en hebben ze zelfs leerstoelen. Punt is alleen dat deze leerstoelen gesponsord worden door jongens uit de voedingsindustrie zoals Albert Heijn, LU, Kellogs, Unilever, Smiths en Sara lee (bron), allemaal geen kleine jongens. Nu wordt er wel braaf gemeld dat de sponsoren geen invloed hebben op de benoeming of invulling van onderzoeken, maar dan nog heb je de schijn tegen. Wie betaalt er immers voor een onderzoek waaruit blijkt dat jouw producten ongezond zijn?

Niet echt eerlijk over eten dus.

5. Hoe donkerder het brood, hoe beter

Veel van mensen om mij heen eten graag brood, het liefst zo donker mogelijk. Ik zelf ben niet zo’n liefhebber van brood en als ik mag kiezen het liefst wit. Vaak zeggen mensen dat ze wit ook wel lekker vinden, maar dat bruin gezonder is en hoe donkerder, hoe bruiner. Op deze aanname is handig in gesprongen door meer soorten donker (en donkerder) brood te maken. Ze krijg dat brood zo mooi donker door mout of gebrande suiker toe te voegen, waardoor het donkerder wordt.

Op die manier is het dus donker, maar bevat het niet meer vezels dan wit brood (de belangrijkste ‘gezondheidsfactor’ in brood).

Bruin brood is niet per definitie gezonder, ook niet als het gewoon volkoren is. Dit is dus een fabel waar het eerder genoemde voedingscentrum mee de hort op ging. Bakker Menno (van Brood van Menno) legt het veel beter uit dan ik.

Slot
Nu heb je een lijst gelezen met dingen die je al dan niet wist, vooral bedoeld ter informatie. Ik claim namelijk ook niet dat product X, Y of Z per definitie slecht voor je is, maar laat je dingen zien waardoor je beter weet wat je eet. Het is ook niet de bedoeling dat je bijvoorbeeld nooit meer melk drinkt of je favoriet brood laat staan bij de bakker. Mijn devies is vooral: “Ga op onderzoek uit en vertrouw niet zomaar wat er wordt verteld.”

Zeker grote bedrijven maken nog wel eens claims (zoek maar eens op linolzuur en Becel), maar vergeet niet dat hun portemonnee belangrijker voor hun is dan jouw gezondheid of zorgen dat jij goed bent voorgelicht.